Sáng kiến kinh nghiệm Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác huy động nguồn lực xã hội hóa về xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn phường Đại Nài

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Bối cảnh của đề tài
Phường Đại Nài là vùng đất có truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời, trước đây là một đơn vị hành chính cơ sở thuộc huyện Thạch Hà cho đến năm 1989 được sáp nhập vào thị xã Hà Tĩnh (nay là thành phố Hà Tĩnh) và được lên phường vào năm 2004.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, HĐND, UBND thành phố, sự phối hợp tích cực của các cấp, các ngành, Đảng bộ và Nhân dân  phường luôn đoàn kết, nỗ lực phấn đấu đạt được kết quả trên các lĩnh vực: kinh tế - xã hội ổn định và tiếp tục phát triển, quốc phòng an ninh được giữ vững, hệ thống chính trị luôn được củng cố, kiện toàn, năm 2020 phường được công nhận phường đạt chuẩn văn minh đô thị.
 Trong những năm qua, UBND thành phố Hà Tĩnh đã ban hành nhiều văn bản cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư chỉnh trang, xây dựng cơ sở hạ tầng, tuy nhiên việc tận dụng các cơ chế hỗ trợ trên địa bàn phường Đại Nài vẫn chưa đạt kết quả cao, chưa đồng bộ. Huy động nguồn lực sự chưa tương xứng với tiềm năng hiện có của phường, nhận thức và sự tham gia xây dựng hạ tầng đô thị của một số bộ phận người dân còn hạn chế.
2. Lý do chọn đề tài
Nắm vững quan điểm Cách mạng là sự nghiệp của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; Nhân dân là chủ, Nhân dân làm chủ. Động lực thúc đẩy phong trào Nhân dân là phát huy quyền làm chủ, đáp ứng lợi ích thiết thực của Nhân dân; kết hợp hài hòa các lợi ích; quyền lợi phải đi đôi với nghĩa vụ công dân; huy động sức dân phải đi đôi với bồi dưỡng sức dân; Muốn đạt được các mục tiêu nhiệm vụ quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng phường đạt chuẩn văn minh đô thị và đặc biệt là trong công tác huy động đóng góp của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn phường, trên hết phải dựa vào sự đoàn kết và ủng hộ của Nhân dân.
Xác định cơ sở hạ tầng thiết yếu giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội và nhiệm vụ xây dựng phường đạt chuẩn văn minh đô thị, cấp ủy Đảng, chính quyền đã thường xuyên chỉ đạo các cán bộ, công chức chuyên môn phối hợp với các tổ dân phố tiến hành rà soát, đánh giá tình hình thực tiễn tại từng tổ dân phố, từ đó tham mưu cho phường trong xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện việc huy động nguồn lực, đảm bảo hoàn thành các công trình mục tiêu đã đề ra hằng năm. Trong đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phường luôn quan tâm tới việc đầu tư xây dựng các công trình về giao thông, thủy lợi. Trong gần hai năm trở lại đây, nhiều tuyến đường, ngõ tại các tổ dân phố đã được nhựa hóa, thuận lợi cho việc đi lại, sinh hoạt, buôn bán của người dân. Các công trình thủy lợi, kênh mương nội đồng được cải tạo, nâng cấp, xây mới phục vụ nhu cầu sản xuất nông nghiệp trên địa bàn.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đã đạt được trong công tác huy động nguồn lực xã hội hóa trong xây dựng cơ sở hạ tầng, vẫn còn những tồn tại, hạn chế như sau: Vẫn còn có cán bộ, công chức chưa thường xuyên quan tâm đến công tác huy động nguồn lực xã hội hóa, có lúc, có nơi còn biểu hiện thiếu tinh thần trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh, đôi khi thực hiện chưa hết chức trách, nhiệm vụ được giao, chưa nắm được nội dung và chú tâm làm tốt công tác dân vận; Một bộ phận Nhân dân còn có tư tưởng trông chờ, ỉ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa cố gắng vươn lên; Công tác huy động nguồn lực chưa được đồng đều ở các tổ dân phố, chưa khơi dậy hết sức dân để xây dựng phường VMĐT kiểu mẫu.
Để thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng bộ phường Đại Nài nhiệm kỳ 2020-2025 về xây dựng phường văn minh đô thị kiểu mẫu, là một công chức Tài chính kế toán tôi rất quan tâm đến công tác huy động nguồn lực xã hội hóa trong nhân dân. Xuất phát từ thực tiễn làm việc và có tính định hướng lâu dài tôi chọn đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác huy động nguồn lực xã hội hóa về xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn phường Đại Nài”.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 
Về thời gian: các số liệu được thu thập giai đoạn năm 2022 và đề xuất giải pháp trong thời gian tiếp theo.
Về không gian: được nghiên cứu trên địa bàn phường Đại Nài -TP.Hà Tĩnh.
Về đối tượng nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu công tác huy động nguồn lực xã hội hóa trong xây dựng các công trình chương trình mục tiêu: Thảm nhựa đường giao thông, mương thoát bẩn, nhà hội quán tổ dân phốgóp phần xây dựng phường đạt văn minh đô thị kiểu mẫu.
4. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân của việc chưa đạt kết quả cao trong việc thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn phường. Chỉ ra những kinh nghiệm và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu công tác quả vận động nhân dân tham gia đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng của phường Đại Nài – thành phố Hà Tĩnh.
5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
Đề tài chủ yếu nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả công tác huy động nguồn lực xã hội hóa xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn tại phường Đại Nài do đó bản tôi đã sử dụng phương pháp khảo sát, tổng hợp, phân tích, kết hợp giữa thực tế và lý luận chung trong lĩnh vực về huy động đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng tại địa phương; Tiến hành thu thập thông tin, tự nghiên cứu và tìm hiểu các đơn vị xã, phường khác trên địa bàn thành phố để đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác huy động nguồn lực xã hội hóa xây dựng cơ sở hạ tầng phường Đại Nài.
PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
1.1. Khái quát chung
Theo Nghị định số 24/1999/NĐ-CP ngày 16/4/1999 của Chính phủ về việc ban hành Quy chế tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng của  xã, phường, thị trấn, thị trấn; Quyết định 37/2019/QĐ-UBND ngày 26/6/2019 của UBND tỉnh Hà Tĩnh về việc ban hành Quy định về quy trình tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng của các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Việc tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản huy động đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng của các xã, phường, thị trấn trên địa bàn bao gồm: các dự án giao thông, trường học, trạm xá xã, các công trình văn hóa thể thao, hệ thống cấp nước sạch, hệ thống thoát nước, kênh mương nội đồng, công trình điện và các công trình công ích khác.
1.2. Một số nội dung cơ bản về công tác tổ chức huy động đóng góp 
Về đối tượng huy động đóng góp tự nguyện: Là các tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước tự nguyện đóng góp vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn.
Về nguyên tắc huy động và quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện:
     - Việc huy động vốn từ cộng đồng dân cư phải thực hiện trên tinh thần tự nguyện, đảm bảo công khai, minh bạch, dân chủ, được sự đồng tình, nhất trí của người dân, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội của từng địa phương.
     - Phương thức huy động, mức huy động phải căn cứ vào thu nhập bình quân của người dân và do nhân dân trên địa bàn bàn bạc, quyết định. Không được yêu cầu nhân dân đóng góp bắt buộc hoặc đóng góp quá sức dân; không được quy định mức đóng góp tối thiểu, tối đa, bình quân. Việc miễn, giảm cho các đối tượng chính sách, đối tượng có hoàn cảnh khó khăn do người dân trên địa bàn bàn bạc, quyết định.
     - Việc tổ chức huy động nguồn đóng góp của nhân dân chỉ được thực hiện khi dự án đã được phê duyệt theo quy định; vốn huy động đóng góp để đầu tư xây dựng các dự án phải được sử dụng đúng mục đích, huy động cho dự án nào phải đầu tư trực tiếp cho dự án đó; nhu cầu vốn huy động trong nhân dân được tính trên cơ sở tổng mức đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
     - Khi dự án hoàn thành được quyết toán, sau khi cân đối các nguồn vốn (ngân sách nhà nước, tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước, viện trợ của các tổ chức, cá nhân nước ngoài; nguồn vốn hợp pháp khác), nếu kinh phí huy đông đóng góp xây dựng dự án không sử dụng hết, Chủ đầu tư phải bàn bạc xin ý  kiến của cộng đồng dân cư nơi có dự án để thống nhất phương án giải quyết.
     - Đối với nguồn vốn huy động bằng hiện vật và ngày công lao động thi khi dự án hoàn thành, căn cứ đơn giá hiện vật và giá trị ngày công lao động để hạch toán vào giá trị dự án để theo dõi, quản lý, không hạch toán vào thu, chi ngân sách nhà nước.
     - Tổ chức, cá nhân đóng góp tự nguyện không vì lợi nhuận, lợi ích cá nhân hoặc có đòi hỏi nào khác về quyền lợi trái với quy định của pháp luật hiện hành, đồng thời có các hình thức ghi nhận tương xứng với mức đóng góp của các tổ chức, cá nhân.
      Về quy trình vận động các khoản đóng góp của nhân dân về xây dựng cơ sở hạ tầng:
Thứ nhất, khi có nhu cầu đầu tư xây dựng mới, nâng cấp sửa chữa các công trình cơ sở hạ tầng thuộc cấp xã quản lý cần huy động sự đóng góp của người dân, UBND cấp xã tổ chức rà soát, xác định sơ bộ quy mô đầu tư, tổng nhu cầu vốn, dự kiến cân đối các nguồn vốn bố trí cho dự án, trong đó có dự kiến phần vốn huy động đóng góp của Nhân dân, tổ chức lấy ý kiến của người dân trên địa bàn về chủ trương đầu tư dự án. 
Thứ hai, UBND xã chủ trì phối hợp với Mặt trận tổ quốc xã tổ chức cuộc họp dân (hoặc chủ hộ) từng thôn (đối với huy động đầu tư xây dựng trường học thì mời thêm Hội phụ huynh) để thảo luận, bàn và thống nhất về: Chủ trương đầu tư, nội dung huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện để xây dựng cơ sở hạ tầng của cấp xã, mức huy động, đối tượng miễn, giảm, mức giảm nhưng phải phù hợp với quy định của pháp luật.
Thứ ba, căn cứ dự án được duyệt, đối tượng, mức huy động đã được thống nhất, chủ tịch UBND xã chỉ đạo Trưởng thôn phối hợp với Tiểu ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp thông báo cho nhân dân biết về thời gian đóng góp, địa điểm đóng góp, mức đóng góp, các trường hợp miễn giảm và mức giảm trước khi tổ chức huy động.
Thứ tư, UBND xã chủ trì phối hợp với trưởng thôn và các đơn vị liên quan để tổ chức thu các khoản huy động đóng góp theo đúng trình tự thực hiện theo quy định.
Thứ năm, thực hiện quản lý và sử dụng: Sau khi dự án đầu tư được phê duyệt, UBND cấp xã có trách nhiệm: Thành lập ban quản lý dự án theo quy định hoặc thuê tổ chức đủ điều kiện để tổ chức quản lý dự án. Thành lập Ban giám sát đầu tư của cộng đồng để giám sát việc huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp của Nhân dân; giám sát quá trình thi công, nghiệm thu, bàn giao và quyết toán công trình theo đúng quy định và thông báo kịp thời cho cấp có thẩm quyền để xử lý đối với những hành vi vi phạm trong quá trình tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp của Nhân dân để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cấp xã.
Thứ sáu, tổ chức nghiệm thu, bàn giao dự án đầu tư xây dựng.
     (Trường hợp nhân dân trong phạm vi một thôn hoặc một cộng đồn dân cư của xã, thị trấn tự nguyện đứng ra tổ chức huy động, tự quản lý việc đầu tư xây dựng dự án phục vụ trực tiếp cho lợi ích của cộng đồng dân cư (dự án 100% vốn huy động đóng góp), trước khi thực hiện xây dựng dự án phải báo cáo UBND xã để được hướng dẫn việc lập hồ sơ xây dựng đúng quy hoạch, dự toán dự án đầu tư, thanh quyết toán dự án, thực hiện công khai tài chính.)
2. Thực trạng của vấn đề
2.1. Kết quả thực hiện huy động đóng góp nhân dân 
Công tác vận động nhân dân chung tay xây dựng cơ sở hạ tầng đã góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định chính trị, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân nói chung và trên địa bàn phường Đại Nài nói riêng.
Quy chế dân chủ cơ sở thực hiện đã phát huy được quyền làm chủ của Nhân dân trong giám sát và tham gia xây dựng chính quyền, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội địa phương. Thực hiện chủ trương “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, hằng năm phường đã xây dựng kế hoạch hoạt động phù hợp với tình hình, nhiệm vụ chính trị, tổ chức lồng ghép trong các cuộc họp dân; Xây dựng và thực hiện công khai minh bạch nhiều nội dung liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của công dân, bằng nhiều hình thức như thông qua phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại trụ sở, tổ dân phố giúp cho người dân hiểu rõ và đồng lòng hơn với các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. UBND phường đã phối hợp Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể trong công tác vận động nhân dân để xây dựng các công trình, chương trình mục tiêu trên địa bàn phường.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, sự nhất trí, phối hợp của MTTQ và các đoàn thể, sự vào cuộc quyết liệt UBND và sự đồng tình ủng hộ của Nhân dân địa phương mà công tác huy động nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng có nhiều kết quả, bộ mặt đô thị của phường Đại Nài đã có nhiều thay đổi: các tuyến đường chính, ngõ phố được nâng cấp, chỉnh trang trở nên khang trang, đẹp đẽ, nhiều nhà văn hóa được công nhận nhà văn hóa mẫu, ý thức trách nhiệm của người dân được nâng cao, đặc biệt là sự tin tưởng, ủng hộ vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ, chính quyền địa phương ngày càng được nâng lên. Cụ thể năm 2022, về công tác huy động đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng các công trình mục tiêu trên địa bàn đã đạt được các kết quả như sau:
Kết quả huy động đóng góp xây dựng các công trình mục tiêu năm 2022
ĐVT: nghìn đồng
STT
Tên công trình
Khối lượng thực hiện (m2)
Tổng mức đầu tư
Trong đó
Ghi chú
Ngân sách TP, phường
Huy động đóng góp nhân dân
1
Đường giao thông năm 2022
1.712
348.130
203.156
144.974

2
Mương thoát bẩn năm 2022
334
279.390
158.240
121.150

3
Thảm nhựa đường giao thông TDP3,4
2.587
542.280
335.415
206.865

4
Thảm nhựa đường giao thông TDP5,6
2.110
442.269
292.980
149.289

5
Thảm nhựa đường giao thông TDP3,5
2.041
407.615
219.683
187.932

TỔNG CỘNG

2.019.684
1.209.474
810.210

         
(Nguồn: Báo cáo quyết toán chi XDCB phường Đại Nài năm 2022)
Kết quả về tình hình huy động, vận động tài trợ và các nguồn xã hội hóa khác trong xây dựng chỉnh trang khuôn viên nhà văn hóa, xây dựng đô thị văn minh,... tại các tổ dân phố năm 2022
ĐVT: triệu đồng
STT
Tổ dân phố
Vận động tài trợ nâng cấp chỉnh trang khuôn viên, nhà văn hóa, mua sắm CSVC
Vận động tài trợ làm đường điện chiếu sáng, các công trình xây dựng VMĐT
Đóng góp bằng hiến đất, tài sản GPMB thi công các CTMT (quy đổi)
Huy động nhân công làm VSMT, xây dựng VMĐT (quy đổi)
Tổng cộng
1
TDP 2
23
35
540
170
767
2
TDP 3
100
18
448
193
759
3
TDP 4
90

25
112
227
4
TDP 5
20

125
202
372
5
TDP 6
3

150
136
289
6
TDP 7
12
7
36
116
171
7
TDP 8


298
119
417
8
TDP 10
10
30
114
100
254
Tổng cộng




3.256
 
(Nguồn: Số liệu cung cấp của các tổ dân phố năm 2022)
2.2. Thực trạng về quá trình thực hiện huy động đóng góp nhân dân 
Những năm qua, HĐND thành phố Hà Tĩnh đã ban hành nhiều nghị quyết về một số cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn như: Nghị quyết 106/NQ-HĐND ngày 23/12/2020 của HĐND thành phố về việc tiếp tục thực hiện một số cơ chế chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất kinh doanh trên địa bàn theo Nghị quyết số 42/NQ-HĐND ngày 27/12/2018, Nghị quyết số 62/NQ-HĐND ngày 20/12/2019 của HĐND thành phố; Nghị quyết số 15/NQ-HĐND ngày 04/8/2021 về ban hành một số cơ chế hỗ trợ phát triển nông nghiệp đô thị, xây dựng cơ sở hạ tầng và quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn thàn